Αρχισαν τα όργανα - Η Intel απορρίπτει patch για το Mir/XMir

Ανώνυμος (χωρίς επαλήθευση) | Δευ, 09/09/2013 - 00:02 | 6' | 31

Ασχημα μαντάτα για την Canonical και την αποδοχή του Mir, του νέου display server που θα κάνει ντεμπούτο στο Ubuntu 13.10. Πριν από λίγες μέρες, η Canonical υπέβαλε ένα patch στον driver για Intel GPUs, ώστε να υποστηρίζεται ο XMir. Αρχικά το patch έγινε δεκτό, όμως με εντολή της ίδιας της Intel, το patch απορρίφθηκε

Όπως έγραψε ο Chris Wilson, developer της Intel, "Δεν εγκρίνουμε ούτε υποστηρίζουμε την Canonical στο δρόμο που διάλεξε, και γι' αυτό δεν θα δεχτούμε τα XMir patches στο upstream [κώδικα του Intel driver]".

H αφορμή για την ξαφνική απόρριψη του patch φέρεται πως είναι η "ανωριμότητα του Mir/XMir" μια και το Mir είναι ένα project που τώρα αναπτύσσεται, και όπως έχει παραδεχτεί ο Mark Shuttleworth το Ubuntu 13.10 θα είναι η πρώτη μεγάλη του δοκιμή.

Ποιά είναι η πραγματική αιτία; Το γεγονός ότι η Intel έχει επενδύσει πάρα πολλά στον "ανταγωνιστή" του Mir, το Wayland ως πιθανό αντικαταστάτη του X server. Μάλιστα, η Intel πληρώνει πολλούς developers να δουλεύουν στο Wayland, μεταξύ των οποίων και ο Kristian Høgsberg, ο ιδρυτής του Wayland.

Τι θα γίνει στο εξής; Απλά, αν η Canonical θέλει να προσθέσει υποστήριξη για το Mir/XMir στους Intel drivers, ενόψει του Ubuntu 13.10, θα πρέπει να συντηρεί η ίδια μια version με τα αναγκαία patches. Αυτό σημαίνει ότι και όποιες άλλες διανομές επιχειρήσουν να πάνε προς τη μεριά της Canonical (μέχρι στιγμής... καμία) και να υιοθετήσουν το Mir, θα έχουν προβλήματα με τους Intel drivers.

Αντίστοιχα προβλήματα έχει η Canonical με τη συμβατότητα του Mir και με τους υπόλοιπους drivers. Ενόψει του Ubuntu 13.10, συντηρεί η ίδια patched εκδόσεις των open source drivers για nVidia και AMD κάρτες (δηλαδή xf86-video-nouveau και xf86-video-ati αντίστοιχα) ενώ ακόμα χειρότερα δείχνουν τα πράγματα με τους closed source drivers της AMD και της nVIDIA, που δεν έχουν καμία υποστήριξη για το Mir. Όπως έχει ανακοινωθεί πάντως, το Ubuntu 13.10 Saucy Salamander θα τρέχει XMir πάνω σε Mir display server, για τους ανοικτούς κώδικα drivers. Ενώ για τους κλειστού κώδικα drivers (AMD/nVidia) θα κάνει revert στον παλιό καλό X server.

Δύσκολα τα πράγματα για την Canonical αφότου παράτησε το Wayland και πήρε το δικό της δρόμο. Εκτός από το πρόβλημα των drivers και του ανταγωνισμού με το Wayland, έχει να αντιμετωπίσει και τους εξοργισμένους... developers που καλούνται στα ξαφνικά να επιλέξουν Wayland ή Mir ή και τα δύο, αυξάνοντας τη δουλειά τους. Ήδη το Kubuntu "ψήφισε" Wayland ενώ από τα λεγόμενα του Martin Gräßlin (developer του KWin και του Kubuntu) φαίνεται δύσκολο να δούμε ποτέ το KDE να τρέχει στο Mir. 

Για να δούμε που θα βγει αυτή η ιστορία, αν και ο Mark Shuttleworth φαίνεται σίγουρος ότι τα όποια προβλήματα απόδοσης θα λυθούν έγκαιρα. Είναι προφανές πάντως ότι η ιστορία Wayland vs Mir vs X.org έχει πολλά ψωμιά ακόμα. Ας ελπίσουμε ότι στο τέλος θα βρεθεί η χρυσή τομή ώστε όλοι να είναι ικανοποιημένοι, και κυρίως οι χρήστες να μην δουν εταιρείες όπως η Valve να κάνουν πίσω με την υποστήριξη του Linux στα games τους. Γιατί αυτό μπορεί να είναι μια ενδεχόμενη παράπλευρη απώλεια που δεν τη θέλει κανείς χρήστης Linux...

Δώσε αστέρια!

MO: (ψήφοι: 0)

Σχόλια

Στο δρόμο της απομόνωσης που διάλεξε ο Shuttleworth και η Canonical αποφάσεις σαν αυτή είναι μόνο η αρχή. Να δούμε ως πότε θα ξανά-εφευρίσκουν τον τροχό.

Η Canonical δεν έχει άμεσο κέρδος από τους τελικούς home users, σε αντίθεση με τους κατασκευαστές GPU. Επιπλέον, δεν έχει γνώση των ενδότερων των καρτών γραφικών και έτσι της είναι δυσκολότερο και πολύ ακριβότερο να φτιάξει και να συντηρεί ποιοτικούς drivers για τους τρεις μεγάλες κατασκευαστές GPU. Αυτή η λύση, το να συντηρεί η ίδια δικούς της drivers είναι βιώσιμη μόνο ως προσωρινή, μέχρι να πειστούν οι κατασκευαστές να υποστηρίξουν επίσημα το Mir.

Νομίζω ότι η Canonical τυγχάνει άδικης μεταχείρισης από τους κατασκευαστές. ΟΚ, δε συμφωνώ σε όλα όσα κάνει η Canonical, ούτε μου αρέσει το Ubuntu. Αλλά αποτελεί σοβαρό κρίκο στο οικοσύστημα του linux και το linux τη χρειάζεται ως έναν δυνατό παίκτη, κυρίως ως εμπορική διανομή για επιχειρήσεις.

Για τους κατασκευαστές δεν είναι τίποτα να συμβάλουν με τη συντήρηση ποιοτικών drivers για τον Mir. 1-2 προγραμματιστές απαιτούνται όλοι κι όλοι και το testing μπορούν να την κάνουν ενδεχομένως σε συνεργασία με την Canonical. Θέληση απαιτείται, όχι επενδύσεις. Ωστόσο, η Intel προτιμάει να κοντραριστεί μαζί της, παρά να συνεργαστεί για το καλό του linux.

Η πολυφωνία είναι από τα δομικά στοιχεία του ελεύθερου λογισμικού. Είναι προς όφελος όλων να επιβιώσει η Canonical αλλά και να πετύχει ο Mir, ως ένα project που έχει να δώσει φρέσκιες ιδέες και μία ώθηση του linux και σε άλλες συσκευές, πέραν των κλασσικών PCs. Οπότε, μη χαίρεστε που κινδυνεύει η Canonical να φάει τα μούτρα της. Πρέπει οι χρήστες του Ubuntu να τα κάνουν τσουρέκια της Intel και των υπολοίπων ώστε να αποφασίσουν, έστω και με μισή καρδιά, να υποστηρίξουν τελικά το Mir.

imho

finrod]

Η πολυφωνία είναι από τα δομικά στοιχεία του ελεύθερου λογισμικού. Είναι προς όφελος όλων να επιβιώσει η Canonical αλλά και να πετύχει ο Mir, ως ένα project που έχει να δώσει φρέσκιες ιδέες και μία ώθηση του linux και σε άλλες συσκευές, πέραν των κλασσικών PCs. Οπότε, μη χαίρεστε που κινδυνεύει η Canonical να φάει τα μούτρα της. Πρέπει οι χρήστες του Ubuntu να τα κάνουν τσουρέκια της Intel και των υπολοίπων ώστε να αποφασίσουν, έστω και με μισή καρδιά, να υποστηρίξουν τελικά το Mir.

Συμφωνώ 100%. Ειναι όντως προς όφελος όλων μας να πετύχει το Ubuntu, έστω κι αν διαφωνεί κανείς μαζί του. Το θέμα είναι αν όντως μπορεί να κάνει κάτι η κοινότητα για να πειστεί η Intel (αλλά και οι άλλοι upstream developers) να υποστηρίξουν και το Mir. Κι αυτό όχι τόσο γιατί έχουν διαφορετική ατζέντα, αλλά γιατί υπάρχουν και τεχνικοί λόγοι - διάβασε το link που έδωσα με τις σκέψεις του developer του KWin και θα καταλάβεις.

Τα προβλήματα ξεκίνησαν όταν ο Shuttleworth άρχισε να θεωρεί το Ubuntu ως ένα νέο Mac OS X και τον εαυτό του ως τον νέο Steve Jobs.

Εντάξει, αυτά είναι χιλιοσυζητημένα και δε νομίζω ότι θα βρεις κάποιον να διαφωνεί. Αλλά όπως και να έχει, όσο και αν πρέπει να αλλάξει ακόμα περισσότερο στάση η Canonical, το πράγμα δεν αλλάζει. Το linux έχει όφελος από την επιβίωση της Canonical. Όχι ότι χωρίς αυτή θα καταρεύσει το σύμπαν, αλλά σίγουρα είναι καλύτερα να υπάρχουν τέτοιες εταιρίες. Τουλάχιστον όσο δεν υπάρχουν αντίστοιχα μεγάλες εταιρίες που να συμπεριφέρονται καλύτερα στο ελεύθερο λογισμικό.

finrod]

Εντάξει, αυτά είναι χιλιοσυζητημένα και δε νομίζω ότι θα βρεις κάποιον να διαφωνεί. Αλλά όπως και να έχει, όσο και αν πρέπει να αλλάξει ακόμα περισσότερο στάση η Canonical, το πράγμα δεν αλλάζει. Το linux έχει όφελος από την επιβίωση της Canonical. Όχι ότι χωρίς αυτή θα καταρεύσει το σύμπαν, αλλά σίγουρα είναι καλύτερα να υπάρχουν τέτοιες εταιρίες. Τουλάχιστον όσο δεν υπάρχουν αντίστοιχα μεγάλες εταιρίες που να συμπεριφέρονται καλύτερα στο ελεύθερο λογισμικό.

Νομίζω πως πλέον αρχίζει και γίνεται ζημιά. Όταν η Valve για παράδειγμα βγάζει τις εφαρμογές της με συμβατότητα μόνο με το Ubuntu, το οποίο κάνει τα δικά του, αρχίζουν τα προβλήματα. Μιλάμε για μια διανομή η οποία έχει ένα εντελώς δικό της διαχειριστή παραθύρων τον οποίο δεν έχουν υιοθετήσει ούτε καν οι διανομές που στηρίζονται στο Ubuntu. Και η κατάσταση συνεχίζεται με το Mir. Ίσως να μην είναι τυχαία και η αύξηση του μεριδίου των Win8 στην αγορά.

Να προσθέσω σ' αυτά που λέει ο Διονύσης και τις σκέψεις που κάναν για δικό τους διαχειριστή πακέτων, τις διαφημίσεις του Amazon κλπ.

Πάντως έχουν ενδιαφέρον οι ισχυρισμοί του Aaron Seigo για την Canonical και τα παιχνιδια που παίζει, ρίξτε μια ματια: https://plus.google.com/118397397518576656139/posts/MNbEWLCBSK7 Ίσως τελικά να μην έχει καμιά σχεση με τεχνικούς λόγους, τότε η τάχα "πολυφωνια" δεν προσφερει κανενα οφελος, αλλα δημιουργεί προβληματα συμβατότητας και κατακερματισμού όχι μόνο για τη μερίδα χρηστών που χρησιμοποιούν ubuntu, αλλά και για όλους τους άλλους, αρα σιγουρα οχι κάτι το θετικό.

Και επίσης δεν ειναι καθολου υποχρεωση ενος προγραμματιστη upstream να ενσωματώσει τις αλλαγές που κάνει ένας downstream συνεργάτης, όπως το ubuntu, και για την ακρίβεια η Canonical καιρό τώρα χρησιμοποιεί out-of-tree patches στην στοίβα γραφικών της για να περιορίσει δικά της προβλήματα - και έτσι δημιουργεί προβλήματα για τα άλλα γραφικά περιβάλλοντα που χρησιμοποιούν την ίδια στοίβα όπως το xfce και το kde.

Εδώ έχουμε μια περίπτωση όπου ο καθένας έχει τα δίκια του. Και όπως είπε κάποιος παραπάνω, αυτό δεν είναι κακό. Ετσι λειτουργεί το ελεύθερο λογισμικό εδώ και καιρό. Δεν πειράζει κανέναν που η Canonical τραβάει το δικό της δρόμο με το Ubuntu - αυτό άλλωστε φαινόταν και είχε επισημανθεί από καιρό (θυμηθείτε τι γράφαμε σε κάποια editorial...)

Το κακό είναι ότι αυτή η διαμάχη "ποιος φτιάχνει τον καλύτερο/σωστότερο αντικαταστάτη του X server" μπορεί να έχει παράπλευρες απώλειες: αφενός flaming μεταξύ pro-ubuntu και anti-ubuntu χρηστών και αφετέρου κάποιες εταιρείες μπορεί να χάσουν και την παραμικρή ελπίδα που είχαν ότι το Linux είναι καλή gaming πλατφόρμα...

Δημήτρη αν σε ρώταγαν «Ubuntu ή Linux» τι θα διάλεγες; Μην σου φαίνεται παράξενο το ερώτημα γιατί το Ubuntu τα τελευταία 4 χρόνια κάνει ότι μπορεί για να αποξενωθεί από την υπόλοιπη linuxάδικη κοινότητα. Ήδη έχουμε περιπτώσεις προγραμμάτων που χωρίς το Unity δεν τρέχουν. Το θέμα δεν είναι να παίρνεις μόνο από την κοινότητα, αλλά και να προσφέρεις σ' αυτήν, ή ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ να μην μπαίνεις εμπόδιο. Το Ubuntu πριν το 2010 αναγνωρίζω ότι έφερε αρκετό κόσμο στο Linux, όμως με την υπεροπτική στάση που κρατά εδώ και 3-4 χρόνια πιο πολύ κόσμο απομακρύνει από το Linux παρά ελκύει (και τονίζω Linux γενικότερα). Το Steem σαν gaming πλατφόρμα είναι βιώσιμη λύση και σε άλλες διανομές. Υπάρχουν εδώ και μήνες πακέτα και για άλλες διανομές, όπως το Arch.

Λοιπόν πέρα από το θέμα με την άδεια CLA που δίνει έλεγχο στην Canonical του πηγαίου κώδικα που έχει γράψει κάποιος, δείτε εδώ: http://mjg59.dreamwidth.org/25376.html
Οι προγραμματιστές του Mir δεν φαίνονται και πολύ ειδήμονες, έτσι; http://mjg59.dreamwidth.org/26254.html και http://mjg59.dreamwidth.org/27327.html Και επίσης σκεφτείτε ότι το Wayland αναπτύσσετε από βετεράνους του X με στόχο να προσφέρει ένα κοινό πρωτόκολλο ωστε όλοι οι διαχειριστές παραθύρων να είναι συμβατοί και να επωφεληθούν από αυτό, ενώ η Canonical στοχεύει για τη δικιά της inhouse λύση https://wiki.ubuntu.com/Mir/Spec.

Τα Flame Wars δεν λένε κάτι και δεν προκαλούν ζημιά. Το ζήτημα είναι το δεύτερο που ανέφερε ο Δημήτρης: "κάποιες εταιρείες μπορεί να χάσουν και την παραμικρή ελπίδα που είχαν ότι το Linux είναι καλή gaming πλατφόρμα...". Και αυτό δεν αφορά μόνο εταιρείες gaming αλλά γενικά την εμπορική προώθηση του Linux ή ακόμα και τους απλούς χρήστες. Ούτε φυσικά κάθε εταιρεία για ένα λειτουργικό του 1,5% είναι υποχρεωμένη να κατασκευάζει και να συντηρεί-ελέγχει drivers για διαφορετικές διανομές, με διαφορετικούς πυρήνες και με Xorg ή Wayland ή Mir. Και για να το πω στα ίσα, η Canonical δεν πιστεύω πως έχει τις γνώσεις, τις υποδομές και την εμπειρία να κατασκευάσει σωστό Mir ή σοβαρό περιβάλλον εργασίας. Δεν είναι ούτε η Red Hat, ούτε η κοινότητα του Debian, ούτε οι προγραμματιστές του πυρήνα. Άλλο το να πάρεις τα πακέτα και τη δομή έτοιμα απο το Debian Unstable, να φτιάξεις έναν installer και λίγα απλά εργαλεία διαχείρισης και άλλο το να φτιάχνεις κρίσιμο λογισμικό from scratch. Επίσης, το να καταλήξει το Linux στο Desktop σαν κάτι σε στυλ Android το θεωρώ οπισθοδρόμηση γενικά για την πληροφορική.

Helix]

Δημήτρη αν σε ρώταγαν «Ubuntu ή Linux» τι θα διάλεγες;

Εσύ τι λες; Linux Inside λέγεται το μέρος εδώ οχι ubuntu inside  :)

Helix]

Μην σου φαίνεται παράξενο το ερώτημα γιατί το Ubuntu τα τελευταία 4 χρόνια κάνει ότι μπορεί για να αποξενωθεί από την υπόλοιπη linuxάδικη κοινότητα.

Είμαι από τους πρώτους που το επισήμαναν αυτό - έχω γράψει σχετικά μέχρι και ολόκληρο editorial όπου εξηγούσα imho τους λόγους αυτής της διαφοροποίησης :)

Helix]

Ήδη έχουμε περιπτώσεις προγραμμάτων που χωρίς το Unity δεν τρέχουν. Το θέμα δεν είναι να παίρνεις μόνο από την κοινότητα, αλλά και να προσφέρεις σ' αυτήν, ή ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ να μην μπαίνεις εμπόδιο.

Συμφωνώ και με τις δύο προτάσεις. Όμως μαζί δεν ταιριάζουν. Δεν το βρίσκω κακό να τρέχει κάτι μόνο σε Unity (ή σε KDE) και σίγουρα το γεγονός ότι συμβαίνει αυτό δεν σημαίνει ότι η Canonical δεν προσφέρει στην κοινότητα.

Helix]

Το Ubuntu πριν το 2010 αναγνωρίζω ότι έφερε αρκετό κόσμο στο Linux, όμως με την υπεροπτική στάση που κρατά εδώ και 3-4 χρόνια πιο πολύ κόσμο απομακρύνει από το Linux παρά ελκύει (και τονίζω Linux γενικότερα).

Δεν ξέρω αν απομακρύνει κάποιον κόσμο. Ειδικά για τους νέους χρήστες, που δεν γνωρίζουν και δεν ασχολούνται με τα "οικογενειακά" μας, δεν βρίσκω το λόγο. Περισσότερο νομίζω ότι το Ubuntu έχει αρχίσει να απωθεί κάποιους παλιότερους χρήστες Linux.

Helix]

Το Steem σαν gaming πλατφόρμα είναι βιώσιμη λύση και σε άλλες διανομές. Υπάρχουν εδώ και μήνες πακέτα και για άλλες διανομές, όπως το Arch.

Ναι, αλλά... Καμία εταιρεία δεν μπορεί να κάνει maintain και να υποστηρίζει πολλές διανομές ταυτόχρονα.

dsyrmalis]

Επίσης, το να καταλήξει το Linux στο Desktop σαν κάτι σε στυλ Android το θεωρώ οπισθοδρόμηση γενικά για την πληροφορική.

Εκεί πάμε όμως. Κακά τα ψέματα, από τη στιγμή που κάποια διανομή αποφασίζει να διαβεί τον Ρουβίκωνα και να κάνει κάτι for the masses, δηλαδή να έχει ξεχωριστά εργαλεία ανάπτυξης, ξεχωριστό περιβάλλον, και γενικά να ξεχωρίζει πραγματικά από τις υπόλοιπες διανομές (π.χ. ποιος απαγορεύει στο Ubuntu σε λίγο καιρό να έχει και δικά του πακέτα;) και όχι απλά να έχει ένα λίγο διαφορετικό installer και διαφορετικό wallpaper, τότε αυτόματα οδηγούμαστε σε ακόμα μεγαλύτερο κατακερματισμό.

Και για να λέμε του στραβού το δίκιο, γενεσιουργός αιτία όλων αυτών των κινήσεων της Canonical είναι το "Ubuntu for the masses", η δημιουργία δηλαδή ενός λειτουργικού που θα τρέχει σε desktops, laptops, smartphones, tablets και TV. Ε, αυτός ο στόχος αυτόματα αλλάζει το παιχνίδι και βάζει κάποιες προδιαγραφές που διαφέρουν από εκείνες που έχουν οι άλλες διανομές. Νομίζω ότι αυτός είναι και ο λόγος της επιλογής του Mir τελικά: ότι τεχνικά η Canonical θέλει να έχει έναν display server που να κάνει τη δουλειά αυτή σε κάθε είδος και μέγεθος οθόνης. Το λέει και ο Garett για το Mir: "It's intended to scale from mobile devices to the desktop".

Η δεύτερη αιτία είναι ότι πιθανώς η Canonical να θέλει να βρει έναν τρόπο να κλειδώσει στο Ubuntu οικοσύστημα όλα αυτά τα εργαλεία. Π.χ. να μην μπορει να χρησιμοποιήσει το Mint το Mir, αφού για κάθε contribution σε αυτό η κοινότητα του Mint θα πρέπει να παραχωρεί πολλά δικαιώματα στην Canonical.
 

Παλιότερα είχαν το σλόγκαν "Ubuntu: Linux for human beings", τότε δηλαδή που δεν είχαν καβαλήσει ακόμη το καλάμι. Εδώ και χρόνια αν ψάξεις στην επίσημη σελίδα τους θα δείς ότι η λέξη "Linux" δεν αναφέρεται πουθενά.

dimitris]

Και για να λέμε του στραβού το δίκιο, γενεσιουργός αιτία όλων αυτών των κινήσεων της Canonical είναι το "Ubuntu for the masses", η δημιουργία δηλαδή ενός λειτουργικού που θα τρέχει σε desktops, laptops, smartphones, tablets και TV. Ε, αυτός ο στόχος αυτόματα αλλάζει το παιχνίδι και βάζει κάποιες προδιαγραφές που διαφέρουν από εκείνες που έχουν οι άλλες διανομές. Νομίζω ότι αυτός είναι και ο λόγος της επιλογής του Mir τελικά: ότι τεχνικά η Canonical θέλει να έχει έναν display server που να κάνει τη δουλειά αυτή σε κάθε είδος και μέγεθος οθόνης. Το λέει και ο Garett για το Mir: "It's intended to scale from mobile devices to the desktop".

Πιστεύω ότι το πρώτο είναι απλό επιχείρημα, εξάλλου το Wayland τρέχει ηδη σε κινητά τηλέφωνα. Δες το Sailfish OS της Φιλανδικής Jolla http://lwn.net/Articles/561463/ . Το θέμα είναι ότι ακόμα και αυτή εταιρία που παράγει ιδιόκτητο λογισμικό συνεργάστηκε για κάποια συστατικά των προϊόντων της με άλλες εταιρίες και κοινότητες και συνείσφερε το δικό της έργο. Με αυτό τον τρόπο η συνεισφορά της ωφελεί και τους χρήστες του ελεύθερου λογισμικού.

Από την αλλη η Canonical χρησιμοποιεί πολύ τακτικές Marketing για να κερδίσει υποστηρικτές. Συνήθως δημοσιεύει καλοστημένες διαφημίσεις και άλλα επικοινωνιακά μέσα (ιστολογία, το Kickstarter;) για να προωθήσει τα προϊόντα της. Και ενω αυτό δεν ειναι καθόλου αρνητικό (οι περισσότερες εταιρίες θα χρησιμοποιούσαν τέτοια μέσα για την προώθηση των προϊόντων τους) . η Canonical πηγαίνει στα άκρα με τη στρατηγικη Marketing της αφού πολλές φορές παρουσιάζει προϊόντα που είτε δεν είναι λειτουργικά ή είναι σε πρώιμο στάδιο της ανάπτυξης τους. Τo demo του Ubuntu Edge για το Nexus δεν ήταν παρά ένα custom rom που έτρεχε μια εφαρμογή-mockup σε πλήρη οθόνη (οι developers του kde το είχαν παρατηρήσει, οι λιγότερο ξαγμενοι ουτε που το αντιλήφθηκαν), το Ubuntu TV μετά από λίγο καιρό εξαφανίστηκε σαν πρότζεκτ (είναι μόνο ένα πρόσθετο-lence για το ubuntu-desktop).

Η Canonical στρέφεται στη κοινότητα όταν χρειάζεται βοήθεια (πχ όταν είχε βγει το Unity μέσω ενός διαγωνισμού στο omg-ubuntu.com ζητούσε εθελοντές (-κορόιδα χκουχ-γκουχ) να φτιάξουν μικρά προβλήματα, ανάλογα τώρα με τα ubuntu-apps που ζητά βοήθεια για να κατασκευάσουν εθελοντές εφαρμογές για το Ubuntu), ενώ η προσφορά της ίδιας σε έργα ελεύθερου λογισμικού είναι περιορισμένη.

Και αυτός είναι ο λόγος που οι προγραμματιστές άλλων έργων είναι τοσο ενοχλημένοι με την Canonical. Γιατί οι συντελεστές του xbmc να δουλεύουν χρόνια και ξαφνικά βγαίνει ο Mark με μια ημιτελή λύση και τη παρουσιάζει ως το μέλλον; Από την άλλη η κοινότητα KDE έχει τη δική της λύση για κάθε συσκευή (desktop, netbook, tablet και media center) http://netrunner-mag.com/?p=2705 και ο Mark βγαίνει και μιλάει για αυτό το "Ubuntu for the masses" που όπως την παρουσίαζε είναι καθαρά αντιγραφή όσων είχαν παρουσιάσει οι προγραμματιστές του kde https://plus.google.com/107555540696571114069/posts/a89LXhq3UDh http://notmart.org/blog/2012/06/artificial_boundaries/ (Φαίνεται όμως ότι αυτοί κατάφεραν τα ίδια και σε μεγαλύτερο βαθμό, χωρις Mir - το plasma-active ΔΟΥΛΕΥΕΙ ικανοποιητικά στο wetab που έχω και χρησιμοποιεί τον X-server)

Και τέλος το Mir που εμφανίστηκε από το πουθενά, κανείς δεν γνώριζε για την ύπαρξη του, ενώ από τα αποθετήρια έβλεπες ότι δούλευαν μυστικά ήδη για δυο μήνες πάνω σε αυτό. Όταν λοιπόν μαθεύτηκε η σελίδα wiki δικαιολογούσε την ύπαρξη του σε ένα ασήμαντο τεχνικό λόγο που αμέσως διάψευσε ο ιδρυτής του Wayland. Τώρα η ίδια σελίδα είναι γεμάτη αερολογία και τη δηθεν φιλοσοφία του Ubuntu "για της μάζες".

Ιδιαίτερα η τελευταία της κίνηση έκανε τους περισσότερους προγραμματιστές να εκνευριστούν και για αυτό η Canonical αντιμετωπίζεται έτσι όταν αλληλεπιδρά με άλλα έργα. Γιατι πλεον όλοι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να συνεργαστούν μαζί της και να δείξουν εμπιστοσύνη σε μια εταιρία που έχει ιστορικό χειρότερο και από αυτό της Oracle, αφού μπορεί η δουλεία τους να τιναχτεί στον αέρα όπως αυτή του προγραμματιστή του Compiz http://www.phoronix.com/scan.php?page=news_item&px=MTMyMTc

Προσωπικά περιμένω να δω πότε θα καταλάβει ο Mark ότι υπάρχουν και όρια σε κάποια πράγματα και ότι η στρατηγική του δεν έχει φέρει και ικανοποιητικά αποτελέσματα, τα λόγια άλλωστε δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την σκληρή δουλειά.

Η καλύτερη στιγμή για το ubuntu ήταν το 10.10.

Από το 2011 το πήρα απόφαση ότι πρέπει να τρέξουμε μακρυά από το ubuntu. Δοκίμασα Fedora, πήγα προς mint-debian μεριά και αυτή την βδομάδα τρέχω manjaro.

Το ubuntu είναι δυστυχώς η πλατφόρμα αναφοράς για την Steam αλλά τα καλά νέα είναι ότι παίζει σε πολλές διανομές και ιδιαιτέρως καλά θα έλεγα στο manjaro. επειδή είχα κοιτάξει λίγο πέρισι τις προσπάθειες τών προγραμματιστών τής Steam για το λίνουξ έδειξαν ειληκρινές ενδιαφέρον στο να μπορεί να τρέξει σε άλλες διανομές (όπως gentoo και arch) Δεν είναι απλώς «χάκεμα» τών κοινοτήτων ότι μπορεί και παίζει.

έχοντας δοκιμάσει διάφορες διανομές κατέληξα ότι το καλύτερο είναι ίσως ένα dual boot debian (stable) με manjaro.

και από γραφικά περιβάλλοντα αυτά που αξίζουν προσοχής είναι KDE, Xfce, Openbox, E17

(για να το ξεκαθαρίσω unity=canonical=μπλιαχ, gnome-shell=brain damaged, mate και cinammon είναι η λάθος απάντηση στο λάθος που λέγεται gnome)

ανοικτά εγχειρήματα όπως το xbmc είναι επίσης πολύ σημαντικά. Όλα αυτά που κάνει η Canonical θα έπρεπε να μάς αφήνουν απλά αδιάφορους.

η intel με κανένα τρόπο δεν εμποδίζει την canonical με την (μη) πράξη της. Απλά δεν την βοηθά. Δίνει όμως ανοικτό κώδικα που είναι προς όφελος όλων. (πράγμα που δυστυχώς δεν κάνει η nvidia)

Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω. Ίσως επειδή δεν ασχολούμαι πλέον καθημερινά με το linux. Ίσως πάλι απλώς να έχω διαφορετική αντίληψη. Το θέμα είναι αν πιστεύουμε ή όχι ότι το linux χρειάζεται εμπορικές διανομές για τις επιχειρήσεις. Εγώ λέω ναι. Φυσικά, είναι απολύτως δεκτό να διαφωνεί κάποιος.

Αν λοιπόν θέλουμε να έχουμε εμπορικές διανομές, τότε θα πρέπει να "υποστούμε" τις πρακτικές των επιχειρήσεων που θα δραστηριοποιηθούν σε αυτόν τον τομέα. ΟΚ, οι devs αν θέλουν μπορούν να γυρίσουν τις πλάτες στις εταιρίες που έχουν κακές πολιτικές. Αλλά αναρωτηθείτε λίγο πως θα μπορέσει μία εταιρία να "ξεχωρίσει" και να πείσει άλλες εταιρίες να αγοράσουν το λογισμικό και την υποστήριξή της, αν η ίδια δεν έχει τον έλεγχο του λογισμικού της. Δείτε τι όμορφα έχουν πέσει οι πωλήσεις της RedHat και πόσο ακριβά αναγκάζεται να πουλάει το RHEL λόγω των καλών πρακτικών της, που επέτρεψαν να υπάρχει το CentOS. Ναι, ωραίο το CentOS. Το χρησιμοποιώ κι εγώ, ακόμα και για εμπορικούς σκοπούς. Ξέρετε όμως πόσα χρήματα χάνει η RedHat από πιθανούς πελάτες;

Η RedHat μαγκιά της να θέλει να το υποστεί αυτό. Και την ευχαριστούμε θερμά για την καλή πολιτική της (σε γενικές γραμμές πάντα). Η Canonical όμως δε θέλει να το υποστεί αυτό. Που το κακό; Και γιατί πρέπει να την κατηγορήσω; Παραβιάζει κάποιο άρθρο της GPL; Αν όχι, που το κακό. Και αν ναι, ας της κάνουμε μήνυση. Η αγορά είναι ελεύθερη και είτε μας αρέσει είτε όχι (εμένα δε μου αρέσει) θα πρέπει να δούμε πως μπορεί το linux να συνεχίσει να αναπτύσσεται μέσα από μία τέτοια αγορά. Και εγώ δε βλέπω άλλο τρόπο επέκτασης στις επιχειρήσεις από την υποστήριξη από μία δυνατή εταιρία, όπως η RedHat ή η Canonical.

Οπότε, αν δεν σας αρέσει η Canonical, μη χρησιμοποιείτε Ubuntu. Όπως κάνω κι εγώ άλλωστε που μου φαίνεται τρελή πατάτα ως διανομή. Επίσης, μην αναπτύσσετε λογισμικό για αυτή. Μη συμβάλλετε με κώδικα στα δικά της project. Αλλά να χαιρόμαστε στη σκέψη ότι θα πάει άπατη, νομίζω είναι υπερβολή και δε βοηθάει το ελεύθερο λογισμικό. Ως στάση δηλαδή νομίζω είναι λάθος. Το σωστό είναι να επισημαίνουμε τα λάθη και να γυρίζουμε την πλάτη σε κάποιον όσο δε συμμορφώνεται. Αλλά όχι να πιάνουμε το φτυάρι κι όποιον πάρει ο χάρος.

@finrod αυτό το σχήμα πώς ακριβώς είναι αποτυχία;

για να μην ξεχνόμαστε η red hat έχει κέρδη μεγαλύτερα από την apple (η microsoft και η canonical κάνουν ζημιές)

η red hat πουλάει τεχνογνωσία και όνομα. Την ενδιαφέρουν οι μεγάλοι πελάτες. Με τούς μικρούς πελάτες δεν μπορεί να ασχοληθεί γιατί ο όποιος «συνεργάτης» απλά θα καταλάβει ότι αφού διαθέτει ο ίδιος την τεχνογνωσία δεν χρειάζεται την red hat. Οπότε το centos στην πραγματικότητα δεν τής τρώει πελάτες. Είναι μάλλον κράχτης.

Το fedora είναι φυσικά κοινοτικό εγχείρημα είναι είναι νομίζω από τα πολύ καλά παραδείγματα σωστής σχέσης κοινότητας-εταιρείας (ενώ η canonical είναι παράδειγμα προς αποφυγή)

Δεν είπα ότι αποτυγχάνει κάπου η RedHat. Είπα ότι αναγκάζεται να πουλάει ακριβά στους λίγους πελάτες της, γιατί οι "πολλοί" πάνε στο CentOS. Δηλαδή, ενδεχομένως να αναγκάζεται να κινηθεί διαφορετικά από ότι θα ήθελε. Φυσικά, το ότι τα καταφέρνει είναι προς τιμήν της και παράδειγμα προς μίμηση.

Αυτό όμως δε σημαίνει κάτι για την Canonical. Η πίτα είναι ήδη μοιρασμένη και η Canonical ίσως θεωρεί ότι για να πάρει ένα ικανοποιητικό μερίδιο θα πρέπει να δώσει κάτι στο οποίο θα έχει περισσότερο έλεγχο. Για μένα, αυτό καθεαυτό δεν είναι κακό. Είναι μάλιστα μία από τις ομορφιές του ελεύθερου λογισμικού. Ο καθένας επιλέγει τα software build blocks που του ταιριάζουν. Γιατί θα πρέπει αυτό να το καταδικάσουμε;

Και ξαναρωτάω. Η επιλογή του Mir αποτελεί παράβαση της GPL ή, έστω, κάποιας δεοντολογίας; Εμάς μας χαλάει που μία εταιρία έχει ένα όραμα να μπει το linux παντού και προσπαθεί, έστω και όχι επιτυχημένα ακόμα, να λανσάρει προϊόντα που θα τρέχουν Ubuntu;

Εγώ στην κριτική βλέπω ατάκες του τύπου "Στην Canonical την έχουν δει κάπως", "Ο Shuttleworth έχει καβαλήσει το καλάμι", κλπ. Ας κάνει ότι θέλει ο άνθρωπας. Τι μας νοιάζει;;

Στα πολλά σωστά που ανέφεραν όλοι οι σχολιαστές να διευκρινήσω κάτι. Όταν λέω πως το Ubuntu πάει να μετατραπεί σε Android δεν εννοώ μόνο στο ότι μοιάζει σαν επιφάνεια εργασίας ή οτι κάνει για touchscreen ή κινητά. Εννοώ πως πάει να γίνει ένα λειτουργικό που θα βασίζεται στο Linux πυρήνα και πάνω θα έχει το δικό του λογισμικό, το οποίο μπορεί να είναι και κλειστό ή να δυσκολεύει τις άλλες διανομές να το υιοθετήσουν. Τέτοιου είδους λειτουργικά, ακόμα και αν δημοσιεύεται ο πηγαίος κώδικας, είναι απαράδεκτα και σε σχέση με την φιλοσοφία του ανοικτού λογισμικού όσο φυσικά και σαν ασφάλεια. Δεν αποκλείω το Ubuntu να κυκλοφορήσει μελλοντικά  με τροποποιημένο πυρήνα που θα υποστηρίζει συγκεκριμένο υλικό. Η άποψη μου είναι πως πάει σιγά σιγά να γίνει κάτι σαν MacOS X, με κύριο στόχο όμως τις μικρότερες συσκευές. Ακόμα και να πετύχει εμπορικά κάτι τέτοιο δε με ενδιαφέρει και ούτε θα το θεωρήσω σαν επιτυχία του Linux. Γενικότερα επίσης επέλεξα το Linux επειδή με αφήνει να το τροποποιώ σε απίστευτο βαθμό και να έχω τον πλήρη έλεγχο του συστήματος μου. Δεν επιθυμώ να έχω ένα λειτουργικό που θα μου επιβάλλει το πως θα εργάζομαι ή να μου κρύβει το τερματικό. Αν γινόταν έτσι το Linux γενικώς την επόμενη μέρα θα πέρναγα σε BSD. 
 

Ακριβώς. Μια χαρά τα λες. Ούτε εγώ θα επιθυμούσα κάτι τέτοιο. Είναι όμως τόσο υπέροχος ο κόσμος που ζούμε, που εκτός του Ubuntu υπάρχουν τόσες άλλες διανομές. Γιατί κολλάμε στο τι θα κάνει η Canonical λοιπόν; Και γιατί εσύ κι εγώ που δε θέλουμε να ακολουθήσουμε την πορεία της θα πρέπει να της ασκήσουμε κριτική. Αφού δε σε νοιάζει ως εταιρία, τι σκας για το τι θα κάνει; Άστη να βγάλει και τοστιέρα που θα τρέχει Ubuntu 64-bit με Mir. Σε υποχρεώνει κανείς να την αγοράσεις; Ή σου χαλάει την αισθητική περί linux; Ας βάλει και MS WinNT Kernel στη διανομή της. Πρόβλημά της. Αν το κοινό της γουστάρει, εμάς τι λόγος μας πέφτει. Εκτός βέβαια και αν καλάρεσε σε κάποιους το Ubuntu όπως ξεκίνησε και τώρα τους λείπει. Εγώ πάντως δεν είμαι από αυτούς. Debian works for me just fine! :)

Ωστόσο, όλη αυτή η συζήτηση ξεφεύγει από το αρχικό άρθρο. Το άρθρο απλά γράφει ότι η Canonical πιθανώς να αρχίζει να εγκλωβίζεται. Και αυτό, τουλάχιστον όπως είναι τώρα (και όχι όπως ΙΣΩΣ γίνει σε 5-10 χρόνια) θα αποτελέσει πλήγμα για το linux. Γιατί ο άλλος θα πει "Βλακεία _τα_ linux. Είχα _τα_ Ubuntu αλλά δε συνεργαζόταν με την κάρτα γραφικών μου που την πλήρωσα 200€". Και δεν θα το χρεώσει στην Canonical ("Ποιά είναι αυτή;" θα σου πει) αλλά _στα_ linux. Και τότε το userbase του linux θα φθίνει. Και τότε η HP θα πει "Χμμ... Γιατί να συνεχίζω να βγάζω drivers για linux. Αφού οι χρήστες είναι πλέον κάτω από το threshold του ενδιαφέροντός μου". Και... τσουπ! Εμείς θα πάψουμε να έχουμε επίσημους drivers για τα προϊόντα της HP. Και μετά της Dell, της IBM, της Canon, της Lexmark, κοκ. Και κάπως έτσι αντιλαμβάνεσαι γιατί τελικά θα ήταν καλύτερα να συνέχιζε να υπάρχει η Canonical, έστω και με τα μύρια κακά που κουβαλάει.

Σκάω γιατί στη συνείδηση των αρχάριων αλλά και των εταιρειών έχει καθιερωθεί το Linux=Ubuntu ή "βάλε Ubuntu γιατί είναι η πιο φιλική διανομή". Το Linux =Ubuntu σημαίνει πως οι εταιρείες φροντίζουν να κάνουν τις εφαρμογές τους συμβατές πρώτα και κύρια ή και μόνο με το Ubuntu. Το σλόγκαν που παραμένει για την πιο φιλική διανομή έχω την εντύπωση πως προκαλεί τεράστια ζημιά αφού πολλοί χρήστες με το που δουν το Unity δεν θέλουν να ξανακούσουν για Linux.  Πολλοί μάλιστα γνωστοί μου απλώς έφυγαν απο το Linux με την εμφάνιση του Unity. Ποτέ το Ubuntu δεν ήταν η αγαπημένη μου διανομή αλλά κατα το παρελθόν είχε κάνει σωστές κινήσεις. Φιλική εγκατάσταση, εύκολα πολυμέσα και Flash, εργαλεία ρυθμίσεων, LTS support, καλαίσθητο desktop, καλή κοινότητα και υποστήριξη κλπ.
 

Συμφωνώ ουσιαστικά με τον finrod στη διαπίστωση του.

Νομίζω ότι όλα όσα γράφτηκαν σε αυτό το thread είναι έγκυρα και το κάθε επιχείρημα έχει τη σημασία του, από τη σκοπιά που το βλέπει ο καθένας. Αλλος γιατί του  αρέσει το Ubuntu και δέχεται το γεγονός ότι έφερε νέο κόσμο στο Linux, άλλος γιατί θεωρεί κάποιες κινήσεις φενάκη για τη περαιτέρω διάδοση του Linux, άλλος γιατί "βλέπει" ότι η Canonical κλειδώνει σταδιακά το "προϊόν" που λέγεται Ubuntu με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί ως upstream κανενός, άλλος γιατί βλέπει κάποιο μαξιμαλισμό στα λεγόμενά του Shuttleworth (Ubuntu==Linux) κοκ.

Το ζήτημα είναι ότι, πέρα από τις ψύχραιμες παρατηρήσεις και την καλοπροαίρετη κριτική, όλη αυτή η ιστορία καταλήγει ή θα καταλήξει εύκολα σε

- πόλεμο μεταξύ των fanboys (το ubuntu έχει δίκιο, όχι το Ubuntu έχει άδικο κλπ)

- περαιτέρω κατακερματισμό του πράγματος που λέγεται "διανομές Linux" χωρίς λόγο.

Κι αυτό είναι το λυπηρό.

 

Πιο λυπηρό είναι νομίζω μια ολόκληρη κοινότητα linuxάδων να γίνεται έρμαιο μίας και μοναδικής διανομής (είτε αυτή λέγεται Ubuntu, είτε Fedora, είτε OpenSuSE, όποια κι αν είναι τελοσπάντων) για να δεί νά 'ρχεται καλύτερη υποστήριξη από εταιρείες σε τομείς όπως είναι το gaming. Και ακόμα πιο λυπηρό είναι να «πνίγεται» η πολυφωνία στην κοινότητα.

Πάντως δεν θέλω να ενοχλήσω κανένα, αλλά είναι λίγο υποκριτικό να ακούς από ένα Debian user καθησυχαστικά σχόλια, όταν η διανομή του ίσως να μην επηρεαστεί και ποτέ από τις ηλιθιότητες της Canonical... Αλλά ως χρήστης Arch όταν βγει το Gnome Shell (ή Plasma ή E19) με υποστήριξη Wayland και η AMD έχει ιδιόκτητους οδηγούς που να δουλεύουν μόνο με Mir... ε τότε θα έχω πρόβλημα...

   Ubuntu , Zorin OS 6.4 & 7 , Kubuntu 10.04.3 & 13.04 , Black Opal

 ή   Open Suse  ( Gnome 3 & KDE4 )   ή  Scientific Linux 6.4 , Mageia 3 , ROSA , PCLinuxOS

 ή  Slackel ( KDE4 & openbox ) , Exton Slack KDE4    ή  Manjaro , Archbang , Bridge , Nosonja 

  ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΛΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ  LINUX  ,  το καθένα με τις εφαρμογές &

ιδιαιτερότητές  του.  Μου αρέσουν όλα  & τα συντηρώ εξίσου το ίδιο. Δεν μπορείς να είσαι λινουξάς

''κολλημένος''  σε μία μόνο διανομή.

 

Δεν ήξερα ότι το λινουξόμετρο ανεβάζει τιμές αναλόγως του πόσες διανομές έχει εγκαταστήσει κάποιος. Ευτυχώς που το επισήμανες δηλαδή να περάσω αύριο καμιά 100αριά.

Εντάξει, όχι και να χρησιμοποιούμε 15 διανομές ο καθένας. Άλλωστε, linux είναι. Αν έχεις απλώς δει 10-12 διανομές και έχεις εντρυφίσει σε 1-2 από αυτές, τότε έχεις μπει στο νόημα και σαφέστατα θεωρείσαι linuxάς. Στην τελική τι να πρωτομάθεις από τις ιδιαιτερότητες της κάθε μίας και με ποιό τρόπο θα σε βοηθήσει αυτή η γνώση; Εγώ που ασχολούμαι με Debian και, λιγότερο, με CentOS συχνά μπερδεύομαι. Και είμαι χρήστης linux από το 1998.

konqoro, δεν το βλέπω όπως λες. Στην τελική, γιατί το πάμε στα άκρα; Γράφεις ότι η AMD θα υποστηρίζει Mir στο Ubuntu και θα αφήσει από την απέξω το Wayland της διανομής που χρησιμοποιείς. Αυτό είναι ΠΟΛΥ τραβηγμένο, τη στιγμή που αυτή τη στιγμή συμβαίνει _ακριβώς_ το αντίθετο! Άλλωστε, ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος λέει να αφήσουν οι vendors το Wayland και να στραφούν στο Mir. Αυτό που, τουλάχιστον, εγώ έγραψα είναι ότι οι vendors θα έπρεπε να υποστηρίζουν ΟΛΑ τα σοβαρά projects, συμπεριλβανομένου _και_ του Mir. Και, please, μην ανοίξουμε flame για το κατά πόσο σοβαρό είναι το Mir! Οπότε δεν κατανοώ από που εξάγονται τα σενάρια περί εγκατάληψης του Wayland και λοιπών projects χάριν του Mir, αφού κάθε άλλο παρά κάτι τέτοιο διαφαίνεται.

Όλη η ιστορία είναι να δώσουν οι vendors τον αέρα στα projects να αναπτυχθούν χωρίς τεχνητά εμπόδια. Είτε μιλάμε για το Mir είτε αύριο μεθαύριο για ένα project κάποιου εξ ημών, να μην σκέφτονται μικρόψυχα αλλά να υποβοηθούν όσο μπορούν. Γιατί στην τελική, καθώς αυτοί έχουν 100% γνώση του hardware που κατασκευάζουν είναι οι καθήν αρμόδιοι και ειδικοί να γράψουν ποιοτικούς drivers. Αυτό υποστηρίζω επί της ουσίας και ειλικρινά δε βλέπω που είναι το κακό. Ούτε βλέπω λόγο να ανακυκλώνουμε την κουβέντα.

Το βασικότερο πρόβλημα είναι πως το Linux στο Desktop είναι ένα λειτουργικό του 1,5%. Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες που ασχολήθηκαν μαζί του (πχ Intel), ασχολήθηκαν λόγω της κυριαρχίας του στους servers. Οι εταιρείες απο την πλευρά τους έχουν ως σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Δεν μπορούν και δεν θέλουν να απασχολούν έξτρα προγραμματιστές για ένα λειτουργικό που δεν είναι και τόσο δημοφιλές. Πόσο μάλλον αν αυτό το 1,5% είναι διασπασμένο. Εδώ για τα Windows, όταν έβγαζαν καινούργιες συσκευές ακολουθούσαν πολλές την τακτική να βγάζουν drivers μόνο για τα Vista και τα Win7 αφήνοντας τους χρήστες των XP στα κρύα του λουτρού. Και μιλάμε για τα XP τα οποία έχουν ακόμα τεράστιο ποσοστό σε χρήστες. Εδώ λοιπόν υπάρχει κίνδυνος να απηυδήσουν και να σταματήσουν γενικώς να ασχολούνται ή να βγάζουν drivers ή εφαρμογές μόνο για αυτή τη διανομή που θεωρούν πως τους συμφέρει. Και το "συμφέρον" κάποιες φορές δεν εξαρτάται απο το τι είναι καλύτερο ή και δημοφιλέστερο αλλά και απο το μάρκετινγκ ή το ποιός τις πληρώνει.