2 χρόνια από την "απόρριψη" των πατεντών

Του Πάρη Χρυσού

Στις
5 Ιουλίου κλείνουν 2 χρόνια από την απόρριψη τους από την Ευρωβουλή το
2005 (με 648 υπέρ της απόρριψης, 14 κατά και 18 απόντες). Ήταν το
αποτέλεσμα μιας διαμάχης που ξεκίνησε στην Ευρώπη στο δεύτερο μισό της
δεκαετίας του 90, με πρωταγωνιστές ανθρώπους που ίσως ξέρετε (όπως ο
επίτροπος Μπολκεστάιν) αλλά και πολλούς ανθρώπους που ίσως να μην
ακούσετε ποτέ (όπως ο κ. Φραντζίσκο Μιγκνόρενς, πρόεδρος της Bussiness
Software Association και πολλοί άλλοι ανώνυμοι λομπίστες).

Σε όλη αυτή την διαμάχη, που τελείωσε μόνο τυπικά, η κατάσταση στις ΗΠΑ αποτελούσε (και αποτελεί πρότυπο).

Ας
τα πάρουμε όμως από την αρχή. Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τις
Πατέντες του '73, τα προγράμματα υπολογιστών δεν μπορούν να
πατενταριστούν. Η πατέντα, ή αλλιώς δίπλωμα ευρεσιτεχνίας εν γένει,
δίνει το δικαίωμα στον κάτοχό της να αποκλείσει οποιοδήποτε άλλον από
τη χρήση μιας συγκεκριμένης τεχνολογικής εφαρμογής για 20 χρόνια
(βέβαια υπάρχουν και τεχνικές με τις οποίες οι πατέντες κρατάνε για
πάντα), και μπορεί να έχει το πλήρες μονοπώλιο εκμετάλλευσης αυτών των
εφαρμογών για την περίοδο αυτή.

Στις ΗΠΑ οι πατέντες λογισμικού
έχουν υιοθετηθεί ήδη από την δεκαετία του '80. Μόνο η ΙΒΜ έχει 26.000
πατέντες στις ΗΠΑ και 40.000 στον κόσμο. Όπως καταλαβαίνετε, μια μικρή
επιχείρηση λογισμικού στις ΗΠΑ που λαμβάνει ένα έγγραφο που λέει ότι
πριν από 8 χρόνια παραβίασε μία από τις πατέντες μιας μεγάλης εταιρείας
δεν έχει και πολλές επιλογές: ή θα πάει σε δίκη, ή θα προχωρήσει σε'διακανονισμό' με την εταιρία. Αν μη τι άλλο επειδή το κόστος και μόνο
να πάει στη δίκη (άσχετα με την έκβασή της) θα κοστίσει πολλά
περισσότερα από το τζίρο της μικρής εταιρίας και ο ιδιοκτήτης της στην
καλύτερη περίπτωση θα καταλήξει δικαιωμένος στη φυλακή από χρέη, θα'διαλέξει' αναγκαστηκά τη δεύτερη 'επιλογή'. Έτσι, αυτό που στην πράξη
γίνεται είναι ότι δεν υπάρχουν δίκες για πατέντες λογισμικού στις ΗΠΑ.
Οι μεγάλες εταιρίες τα βρίσκουν μεταξύ τους και ... γίνονται συνέταιροι
με τις μικρές που θα μπορέσουν να σηκώσουν το κεφάλι τους, απλά
εκχωρώντας τους δικαίωμα χρήσης σε κάποιες από τις πατέντες τους...

Στην
Ευρώπη λοιπόν έχουμε την εξής κατάσταση: από τα τέλη της δεκαετίας του
'80 το Ευρωπαϊκό Γραφείο Πατεντών (ΕΓΠ) εκχωρεί (παράνομα) χιλιάδες
πατέντες λογισμικού. Προφανώς, στο βαθμό που είναι παράνομες, δεν είναι
ισχύουν... Γι' αυτό υπάρχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) όμως! Η
δράση του ΕΓΠ ήταν ένα από τα κύρια επιχειρήματα της Κομισιόν όταν
εισήγαγε την οδηγία για τις πατέντες λογισμικού: 'τις έχουμε που τις
έχουμε, δεν τις νομιμοποιούμε κιόλας';

Η ευρωπαϊκή κοινότητα του
ελεύθερου λογισμικού αντιτάχτηκε σε αυτή την διαδικασία. Η καμπάνια
Eurolinux Petition κατάφερε να συγκεντρώσει 400.000 υπογραφές μέσω
διαδικτύου ενάντια στην οδηγία, με πρώτο αποτέλεσμα την αποδοχή με
βαριές τροποποιήσεις της οδηγίας από την Ευρωβουλή το 2003.

Ωστόσο
η κόντρα συνεχίστηκε, με ακόμα περισσότερα λεφτά να πέφτουν στο
λόμπινγκ αλλά και με μεγαλύτερη ακόμα συσπείρωση από την μεριά των
ακτιβιστών του ελεύθερου λογισμικού, με το FFII (Foundation for a Free
Information Infrastructure) να είναι η πιο οργανωμένη έκφραση αυτού του
κινήματος. Έτσι, τον Ιούλη του 2005 η οδηγία απορρίφθηκε από την
Ευρωβουλή.

Σε όλα αυτά τα χρόνια, στο πλευρό των ακτιβιστών
τάχθηκαν όλα τα μικρά κόμματα, ενώ τα κόμματα εξουσίας δεν μπόρεσαν να
έχουν ενιαία άποψη. Εντάξει, υπήρχαν και κόμματα όπως η Νέα Δημοκρατία,
που δεν είχαν κανένα πρόβλημα να δηλώσουν - δια στόματος Αλογοσκούφη-
ότι η υποστήριξη του ελεύθερου λογισμικού είναι «μια αντίληψη η οποία
αν υιοθετηθεί, θα καταδικάσει τη χώρα στην ψηφιακή υπανάπτυξη για πάρα
πολλά χρόνια, διότι όλοι ξέρουμε ότι το ελεύθερο λογισμικό έχει πολύ
περιορισμένες εφαρμογές και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ευρέως
όσο άλλο λογισμικό.». Όπως αποδείχτηκε εξάλλου τόσο με το νόμο του '93
σε σχέση με την πνευματική ιδιοκτησία όσο και με την συμφωνία
κυβέρνησης - Microsoft το 2006, η οποία παραμένει ακόμα επίσημα μυστική
(!), οι σχέσεις της ΝΔ με τα λόμπι 'αγοραπωλησίας του πνεύματος' ήταν
και παραμένουν άριστες.

Η απόφαση του 2005 ήταν μια μεγάλη νίκη
λοιπόν. Ήταν η πρώτη φορά μάλιστα που η Ευρωβουλή απέρριπτε οδηγία της
Κομισιόν. Αν και η σημαντικότερη μάχη κερδήθηκε, αυτό δεν σημαίνει
καθόλου ότι ο πόλεμος τελείωσε.

Από την μία υπάρχει η
προσπάθεια εκ νέου από την Κομισιόν για την δημιουργία 'Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου Πατεντών', προκειμένου να λύνονται συγκεντρωτικά και σε
επίπεδο Ευρώπης οι διαμάχες γύρω από το τι είναι πατέντα κτλ. Πρακτικά
πρόκειται για τη δημιουργία ενός υπερ-μηχανισμού που δεν θα κάνει
τίποτα άλλο από το να νομιμοποιεί τις 'ανομίες' του Ευρωπαϊκού Γραφείου
Πατεντών, και να εισάγει μεταξύ άλλων τις πατέντες από την πίσω πόρτα.

Από
την άλλη, μια παράλληλη διαδικασία (που αφορά κυρίως το μέλλον του
διαδικτύου) είναι αυτή της 'ενίσχυσης της νομοθεσίας' σε σχέση με το'copyright' - αποκλειστικό διακαίωμα στην αντιγραφή, που έχει να κάνει
κυρίως με τα βιβλία, τα τραγούδια και τις ταινίες. Στην πράξη οι
πολυεθνικές του θεάματος θέλουν να διατηρήσουν τους όρους της 'αγοράς'
και αυτό προϋποθέτει να αποκτήσουν έλεγχο στο τι κατεβάζει ο καθένας
μας από το διαδίκτυο. Ήδη στις αρχές του 2007 η ευρωβουλή ψήφισε σε
πρώτη ανάγνωση οδηγία που θεωρεί έγκλημα την παραβίαση της 'πνευματικής
ιδιοκτησίας'. Σκοπός των πολυεθνικών του θεάματος που κρύβονται πίσω
από αυτή την οδηγία είναι να βάλλουν την αστυνομία να κυνηγάει τον
καθένα που κατεβάζει μουσική ή ταινίες (όπως καταλαβαίνετε χρειάζεται
μεγάλος κατασταλτικός μηχανισμός για να γίνει αυτό). Εικόνες από
αστυνομικά κολαστήρια όπου οι ασφαλίτες θα χτυπάνε έφηβους και θα τους
ρωτάνε: 'λέγε ρε, θα ξανακατεβάσεις παράνομα μουσική;' ίσως δεν είναι
και τόσο μακριά...

Γυρίζοντας στο θέμα των πατεντών, αξίζει να
αναφερθούμε στις προεκτάσεις του. Αν και το ελεύθερο λογισμικό έχει
δημιουργήσει ένα κίνημα που πρακτικά βρίσκεται σε όλο το δυτικό κόσμο
(και όχι μόνο) και μπορεί να πετυχαίνει νίκες, δεν ισχύει κάτι
αντίστοιχο σε σχέση με τις πατέντες στα φάρμακα. Εκατοντάδες χιλιάδες
άνθρωποι στον Τρίτο κόσμο πεθαίνουν λόγω των πατεντών
φαρμακοβιομηχανιών που θησαυρίζουν με τα πτώματα τους. Πέρα από τη λέξη'πατέντα', το δεύτερο κοινό αυτών των δυο θεμάτων είναι η παγκόσμια
νομοθεσία και τα λόμπι (την μία υπερασπίζεσαι την Microsoft, την άλλη
το θάνατο - δουλειά και αυτή! Έχει όμως πολλά λεφτά...).

Η 5η Ιουλίου ας είναι λοιπόν μια μέρα 'γιορτής και μνήμης'. Γιατί ο αγώνας συνεχίζεται πιο εύκολα όταν υπάρχουν νίκες...

Πηγή:
http://ar8ro.blogspot.com/2007/07/5-2.html