Η Nokia, το Qt και το μέλλον

Αν με ρωτούσατε την προηγούμενη εβδομάδα ποιες είναι οι πιο "φιλικές" προς το ελεύθερο λογισμικό εταιρείες, θα σας έλεγα Nokia, Google, Red Hat, Canonical, Acquia κά. Με αυτή τη σειρά; Όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά, αλλά σίγουρα στην πεντάδα θα έβαζα και την καλή μας Nokia.

Γιατί; Είμαι περήφανος κάτοχος ενός Nokia N900, το μόνο κινητό με προεγκατεστημένο shell και κατά την ταπεινή μου γνώμη το καλύτερο smartphone για Linux geeks, και το λογισμικό που αναπτύσσω στις ελεύθερες ώρες μου βασίζεται στο Qt, την GUI εργαλειοθήκη C++ της Νορβηγικής Trolltech, πάνω στην οποία αναπτύσσεται και ολόκληρο το KDE (ουσιαστικά τα KDE Libs είναι το Qt με λίγες παραπάνω βιβλιοθήκες). Το 2008, η Nokia αγόρασε την Trolltech και προόριζε το Qt για βασικό framework ανάπτυξης των mobile και όχι μόνο συσκευών και εφαρμογών της. Κοντολογίς, η Nokia ήταν μία από τις εταιρείες που συνεισέφεραν όσο λίγες στο ελεύθερο λογισμικό.

Όμως την προηγούμενη Παρασκευή, η καλή μας Nokia ...μας τα χάλασε. Ο λίγων μηνών, νέος CEO (ξέρετε ένας από αυτούς τους τύπους που παίρνουν πολλά λεφτά για να ανεβοκατεβάζουν εταιρείες) της Nokia ανακοίνωσε ότι η εταιρεία αλλάζει στρατηγική: από προμηθευτής πλατφόρμας (Symbian και Maemo) θα μετατραπεί σε αμιγώς εταιρεία για mobile συσκευές που θα τρέχουν Windows Mobile. Με απλά λόγια, Θα πάψει να αναπτύσσει και να υποστηρίζει ένα δικό της "λειτουργικό" για κινητά (Symbian/Maemo/Meego) και θα αρχίσει να λανσάρει στην αγορά high end κινητά με Windows Mobile 7.

Για όσους παρακολουθούν τα πράγματα, αυτό δεν ήταν έκπληξη. Η Nokia συζητούσε και παλιά με την MS, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Επιπλέον, το μερίδιο αγοράς των κινητών με Symbian έπεφτε συνεχώς εδώ και αρκετά τέρμινα, και -το χειρότερο- η Nokia πίστευε ότι δεν είχε να παρουσιάσει έναν αξιόλογο διάδοχο του άλλοτε κραταιού λειτουργικού. Οπότε, είναι λογικό ο κ. Elop, προερχόμενος από την MS άλλωστε, να στρίψει το τιμόνι στην αγκαλιά της παλιάς του εταιρείας. Η MS άλλο που δεν ήθελε: έχοντας χάσει το παιχνίδι του Internet από την πρώτη στιγμή, δεν έχει την πολυτέλεια να μείνει έξω και από τις mobile συσκευές. Μέχρι εδώ όλα καλά και ανθηρά: business as usual.

Μόνο που υπάρχουν δύο-τρία ζητήματα:

Α) Είναι σωστή ή λάθος η νέα στρατηγική της Nokia;
Εμπορικά μπορεί. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, όμως, η απόφαση αυτή είναι λάθος. Η Nokia έχει στα χέρια της το No 1 λειτουργικό-πλατφόρμα για smartphones που βασίζονται σε ARM επεξεργαστές, με πάνω από 385 εκ. συσκευές να το «τρέχουν» και το μεγαλύτερο -ακόμα- μερίδιο αγοράς. H τελευταία έκδοση του Symbian, διαθέσιμη στο Nokia N8, βασίζεται στο Qt και έδωσε μια γερή πνοή στην πλατφόρμα που η ίδια η Nokia είχε "ανοίξει" για όλους - το Symbian δεν έχει royalties και είναι ανοικτού κώδικα. Επιπλέον, με το N900 είχε λανσάρει το Μaemo, ένα ιδιαίτερο λειτουργικό με βάση το Debian, και εδώ και ένα χρόνο είχε συμμαχήσει με την Intel, που «καίγεται» να βάλει τους επεξεργαστές της στον παιχνίδι των κινητών τηλεφώνων, για να αναπτύξουν από κοινού το Meego, ένα λειτουργικό-πασπαρτού για κάθε τι που κινείται (από κινητά μέχρι συσκευές ψυχαγωγίας για αυτοκίνητα). Η ξαφνική αλλαγή στρατηγικής δεν δικαιολογείται. Όταν έχεις διαθέσει πόρους (χρόνο και χρήμα) για να αναπτύξεις μια πλατφόρμα ανοικτού κώδικα με μια κοινότητα γύρω σου, η εγκατάλειψη είναι δρόμος χωρίς επιστροφή. Ποτέ ξανά, κανείς σοβαρός developer δεν πρόκειται να ασχοληθεί με οτιδήποτε προέρχεται από τη Nokia, πολύ απλά γιατί δεν θα μπορεί να είναι σίγουρος για την βιωσιμότητα του εγχειρήματος.

Β) Ποιες θα είναι οι συνέπειες για το Qt και το KDE;
Όχι καλές. H Nokia ανέπτυσσε το Qt για το Symbian. Το Symbian μας αφήνει χρόνους, άρα το πιθανότερο είναι ότι θα σταματήσει να ασχολείται και με το Qt. Με δεδομένο ότι θα μειώσει και τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη, είναι αναπόφευκτο ότι το Qt θα είναι ένα από τα θύματα αυτής της μείωσης. Εκτός κι αν η πρώτη συσκευή με το Meego που θα βγει το 2011 αλλάξει τα πράγματα.

.Βέβαια, το Qt διανέμεται (και) με άδεια GPL, οπότε είναι εύκολο για την κοινότητα να κάνει fork και να το συνεχίσει όταν και αν χρειαστεί. Όμως ο μόνος τρόπος για να συνεχίσει να αναπτύσσεται με τον ίδιο ρυθμό θα είναι να υιοθετηθεί από κάποια ισχυρή κοινότητα που το έχει ανάγκη, όπως το KDE. Πολύ σωστά, πάντως, οι developers του KDE περιμένουν να καταλαγιάσει ο θόρυβος για να φανεί τι ακριβώς θα γίνει. Και ορισμένοι, σε μια κρίση ρεαλισμού, γράφουν ότι τελικά αυτή η απόφαση ήταν η ενδεδειγμένη για την Nokia.

Γ) Τι θα γίνει με το Meegο; Μάλλον τίποτε. Η Intel θέλει να μπει στην mobile αγορά με τους δικούς της επεξεργαστές, οπότε την συμφέρει να αναπτύξει ή να συνεισφέρει στην ανάπτυξη ενός ανοικτού κώδικα λειτουργικού για κινητά με τους επεξεργαστές της. Το ότι δεν το κατάφερε όμως με το Moblin και εδώ και ένα χρόνο με το Meego, δεν είναι καλός οιωνός.

Που μας αφήνουν εμάς όλα αυτά; Εδώ που είμασταν και πριν. Μια απόφαση μιας εταιρείας δεν επηρεάζει στο ελάχιστο το ελεύθερο λογισμικό. Μπορεί να βαλτώσει για λίγο η ανάπτυξη του Qt, μπορει να μην δω ένα Meego της προκοπής στο N900 μου, αλλά δεν θα πεθάνουμε κιόλας. :) Το καλό με το ανοικτό λογισμικό είναι ότι δεν εξαρτάται από τις ορέξεις της κάθε εταιρείας. Ακόμα κι αν μετά από 2-3 χρόνια η Nokia έχει καταλήξει στα χέρια της MS ή έχει γίνει νέα Novell, δεν θα ενοχλήσει κανέναν μας. Ίσα ίσα που κάποιοι θα πουμε "το περιμέναμε".