Πως γράφω Ελληνικά στο LaTeX;

LinuxInsider.gr: Συνήθεις Ερωτήσεις και Απαντήσεις για το Linux και τις εφαρμογές του

Για να γράφουμε Ελληνικά σε έγγραφα TeX/LaTeX, με ευκολία, χρειαζόμαστε τα πακέτα:

texlive, texlive-xetex, texlive-lang-greek

Αυτά υπάρχουν στις διανομές Linux και η εγκατάσταση τους γίνεται με μια εντολή, π.χ. στο Ubuntu:

sudo apt-get install texlive texlive-xetex texlive-lang-greek

ενώ στο Fedora:

sudo yum install texlive texlive-xetex dvipdfm texlive-latex

Με αυτά τα πακέτα θα μπορούμε να γράφουμε Ελληνικά (αλλά και οποιαδήποτε άλλη γλώσσα) σε έγγραφα TeX, με κωδικοποίηση UTF-8 (default σε κάθε διανομή Linux).

Στην πράξη, ανοίγουμε ένα κειμενογράφο, π.χ. gedit ή kwrite ή TeXworks και γράφουμε τα εξής σε ένα νέο αρχείο:

\documentclass{article}
\usepackage{fontspec}
\usepackage{xunicode}
\usepackage{xltxtra}
\setromanfont{FreeSerif}
\setsansfont{FreeSans}
\setmonofont{FreeMono}
\setmainfont{DejaVuSans}
\begin{document}
\today
\newline

Εδώ γράφεις το κείμενο σου, που μπορεί να είναι Ελληνικά ή και English.

\end{document}

Η πρώτη γραμμή ορίζει το είδος του κειμένου (εδώ ορίσαμε ένα άρθρο).

Οι επόμενες τρεις ορίζουν τα πακέτα που θα χρησιμοποιήσουμε (υπάρχουν πακέτα για εξισώσεις, σχήματα, περιθώρια, κλπ, κλπ, κλπ.).

Οι γραμμές setXXXfont ορίζουν τις γραμματοσειρές για κάθε είδος γραφής (Roman, Sans, Monospace, και Main, με την οποία γράφουμε). Προσοχή στα ονόματα, πρέπει να γράφονται σωστά!

Τέλος, με την \begin ξεκινά το κυρίως έγγραφο. Με την \today του λέμε να γράψει ημερομηνία, ενώ με την \newline να αφήσει μια κενή γραμμή -- μπορείτε να παραλείψετε φυσικά αυτά τα macros. Ακολουθεί το κείμενό μας, όπου γράφουμε κανονικά και με ελληνικούς και με αγγλικούς χαρακτήρες. Το έγγραφο τελειώνει με την τελευταία εντολή (\end{document} που είναι υποχρεωτική.

Σημείωση: Για έλεγχο ορθογραφίας, θα πρέπει να βασιστούμε στον κειμενογράφο που χρησιμοποιούμε.

Αφού ετοιμάσουμε το κείμενό μας, το αποθηκεύουμε σε ένα αρχείο π.χ. example.tex. Αυτό είναι ένα έγγραφο TeX. Μετά, για να το "μεταγλωττίσουμε" σε PDF δίνουμε την εντολή:

xelatex example.tex

Αν μας βγάλει μηνύματα του στυλ:

! LaTeX Error: File `lmodern.sty' not found.

! Font EU1/lmr/m/n/10=[lmroman10-regular] at 10.0pt not loadable: Metric (TFM)

αγνοούμε τα μηνύματα και πατάμε Enter (μπορεί να χρειαστεί να το κάνουμε 2, 3 φορές)... Τελικά, θα δημιουργηθεί ένα PDF στον ίδιο φάκελο, που βλέπουμε σε οποιονδήποτε pdf viewer.

Τώρα, για να διορθώσουμε τα προβλήματα αυτά στο Ubuntu, αρκεί να εγκαταστήσουμε το πακέτο lmodern.

sudo apt-get install lmodern

Επίσης, μπορεί να μην έχετε το πακέτο KDVI.

Εγκατάσταση TeXworks και άλλων κειμενογράφων για LaTeX

Το TeXworks είναι μια απλή και πολύ καλή εφαρμογή (γραμμένη σε Qt) για δημιουργία/επεξεργασία, στοιχειοθεσία και προβολή TeX εγγράφων. Το έχει αναπτύξει ο Jonathan Kew, ο ίδιος που έφτιαξε το XeLaTeX (και έφερε τις TrueType/OpenType γραμματοσειρές στο TeX). Ουσιαστικά, το TeXworks είναι κειμενογράφος για να φτιάχεται tex έγγραφα και με ένα κλικ να βλέπετε το pdf. Θα το βρείτε στις περισσότερες διανομές Linux, π.χ. στο Ubuntu το εγκαθιστάτε με την εντολή:

sudo apt install texworks

Να το texworks σε δράση:

texworks in action

Το TeXworks είναι ηθελημένα απλό και δεν έχει κάποια εργαλειοθήκη για εισαγωγή εντολών tex/latex. Αν θέλετε κάτι πιο προσιτό σε αρχάριους, υπάρχουν πολλές τέτοιες εφαρμογές στο Linux, όπως το Kile για KDE, το TeXmaker και το TeXstudio. Μπορείτε να τα εγκαταστήσετε όλα για να πειραματιστείτε μαζί τους από το Κέντρο Λογισμικού της διανομής σας ή με μια εντολή όπως:

sudo apt install kile texmaker texstudio

Να και το TeXstudio σε δράση:

texstudio με ελληνικά

Πως βρίσκω τα ονόματα των εγκατεστημένων TrueType γραμματοσειρών

Για να δούμε τα σωστά ονόματα των εγκατεστημένων γραμματοσειρών στο σύστημά μας, μπορούμε να δώσουμε την εξής εντολή:

find /usr -type f -name *.ttf

θα μας απαντήσει κάτι σαν κι αυτό:

/usr/share/fonts/truetype/ttf-dejavu/DejaVuSerif-Italic.ttf
/usr/share/fonts/truetype/ttf-dejavu/DejaVuSerif.ttf 
....

οπότε κρατάμε το όνομα που θέλουμε. Εναλλακτικά, απλά ανοίγουμε το OpenOffice ή το διαχειριστή γραμματοσειρών της διανομής μας για να δούμε τα ονόματα.