Οι τρείς γίγαντες...

Το οικοσύστημα του Linux είναι μια πολύπλοκη οντότητα. Από τη μια μεριά ο καθένας επωφελείται από την δωρεάν παροχή υπηρεσιών από τρίτους (προγραμματιστές, εθελοντές, μεταφραστές κλπ.), ενώ από την άλλη υπάρχει συχνά εχθρότητα και διαμάχη μεταξύ των διανομών και των κοινοτήτων τους (θυμηθείτε το Ubuntu).

Οι άνθρωποι συχνά παραπονούνται ότι υπάρχει πάρα πολύ "ελευθερία επιλογών" στον κόσμο του Linux και ότι το Linux θα ήταν σε καλύτερη θέση αν υπήρχε μόνο μια ή δύο επιλογές (διανομές) Linux .

Η ύπαρξη πληθώρας διανομών Linux είναι για έναν λόγο. Η ύπαρξή τους, οφείλεται στην "άδεια χρήσης GNU", επομένως ο καθένας έχει το δικαίωμα να το κάνει ότι θέλει και να βγάλει όσες διαφορετικές διανομές θέλει. Εφόσον υπάρχει αυτό το δικαίωμα ο ανθρώπινος παράγοντας παίζει καίριο ρόλο την ύπαρξη πολλών διαφορετικών διανομών, αφού μία μόνο διανομή δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του κάθε χρήστη. Αν κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει το Linux ως διακομιστή ιστοσελίδας προφανώς δεν θα ικανοποιούσε κατ 'ανάγκη κάποιον χρήστη που θέλει το Linux σε ένα φορητό υπολογιστή. Έτσι, ευτυχώς υπάρχουν χιλιάδες διανομές για να διαλέξετε για χιλιάδες διαφορετικές ανάγκες.

 

Ο Torvalds ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός μη-εμπορικού unix-οειδές λειτουργικού το 1991, ενώ φοιτούσε ακόμα στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Η αρχιτεκτονική του Linux είναι παρόμοια με αυτή του λειτουργικού Unix αλλά έχει αναπτυχθεί εκ του μηδενός και δεν περιλαμβάνει κώδικα από το Unix. Η ανάπτυξη του Linux είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα εθελοντικής συνεργασίας από διαδικτυακές κοινότητες, ενώ όλο το έργο είναι ανοικτού κώδικα και ελεύθερα προσβάσιμο από όλους για αντιγραφή, τροποποίηση ή αναδιανομήχωρίς περιορισμό . Επηρεάστηκε από το επίσης unix-οειδές λειτουργικό MINIX, και άρχισε να αναπτύσσει αυτό που αργότερα έγινε γνωστό ως πυρήνας Linux. Το MINIX, είναι ένα μινιμαλιστικό λειτουργικό παρόμοιο με το Unix, που αναπτύχθηκε από τον Andrew S. Tanenbaum για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ο Torvalds αρχικά έγραφε προγράμματα που έτρεχαν και στο MINIX έως ότου το Linux έφτασε σε ένα στάδιο ανάπτυξης όπου δεν ήταν πλέον απαραίτητοι οι δεσμοί μεταξύ των δυο λειτουργικών. Έπειτα, ο Tovalds αποφάσισε να αλλάξει την άδεια χρήσης, που μέχρι τότε δεν επέτρεπε την αναδιανομή για εμπορικούς σκοπούς, κάνοντας διαθέσιμο το Linux υπό την άδεια GNU GPL. Έτσι το GNU βρήκε έναν πυρήνα για να λειτουργήσει, και το Linux βρήκε έτοιμη μια μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων. Εντάσσοντας το εγχείρημά του στο GNU, η ανάπτυξη του Linux ήταν αλματώδης και γρήγορα ξεπέρασε το MINIX.

Η GNU είχε μια αρχή, το Linux είχε μια αρχή και έτσι, η πρώτη διανομή είχε μια αρχή.

Τον Φεβρουάριο του 1992 η πρώτη επίσημη διανομή ονομαζόταν MCC Interim. Ήταν η πρώτη διανομή μπορούσε να εγκατασταθεί σε έναν υπολογιστή, φέρνοντας τον πυρήνα του Linux στους χρήστες μαζί με μια διεπαφή εργαλείων GNU. Εντός του ίδιου έτους, μια νέα (και δημοφιλής εκείνη την εποχή) διανομή δημιουργήθηκε, με την ονομασία Softlanding Linux System (γνωστό απλά ως SLS), η οποία με τη σειρά της έγινε η αιτία για την ύπαρξη του Slackware, που δημιουργήθηκε από τον Patrick Volkerding. Μέχρι σήμερα, το Slackware παραμένει η παλαιότερη επιζώσα διανομή Linux.

Την περίοδο που το Slackware ήρθε στο προσκήνιο, υπήρχαν ήδη μισή ντουζίνα από διανομές Linux. Λίγους μήνες αργότερα, στις 16 του Αυγούστου του 1993, μια από τις πιο σημαντικές διανομές ήταν να εμφανιστεί. Το όνομα αυτού... Debian. Το Debian δεν ήταν μια διανομή παρακλάδι από κάποια προηγούμενη, αλλά ένα ανεξάρτητο έργο από μόνο του, που δημιουργήθηκε από τον Ian Murdock. Μια διανομή που κινείται ολοκληρωτικά με γνώμονα την κοινότητα, το Debian παραμένει η μεγαλύτερή μη-εμπορική διανομή του Linux.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την γέννηση του Debian, το 1994 το τρίτο και τελευταίο μέλος μια από τις "γιγάντιες" διανομές κατέφθασαν, με όνομα Red Hat Linux. Η διανομή αυτή δημιουργήθηκε αρχικά από τον Marc Ewing, αλλά λίγο αργότερα συγχωνεύθηκε με την εταιρεία του Bob Young, ACC Corporation, δημιουργώντας την Red Hat Software. Εξαρχής, η διανομή Red Hat Linux σχεδιάστηκε με γνώμονα τον εταιρικό κόσμο. Ήταν και είναι μία εμπορική "εφαρμογή" μιας διανομής Linux, χτισμένο πάνω στο ελεύθερο λογισμικό.

Μαζί, αυτές οι τρεις διανομές είναι οι πυλώνες του Linux. Κάθε μία έχει χαράξει το δρόμο για τις τεχνολογίες και μεθοδολογίες που εμείς θεωρούμε δεδομένες στην καθημερινή χρήση του Linux.

Οι τρεις αυτοί γίγαντες δεν είναι μόνο οι τρεις παλαιότερες διανομές που επέζησαν, αλλά έχουν το καθένα με τη σειρά τους γεννήσει μια ολόκληρη "στρατιά" διανομών. Ασφαλώς υπήρξαν και άλλες σημαντικές διανομές με ανεξάρτητη πορεία, όπως το Arch, Crux, Gentoo (από την διανομή Enoch), το Linux from Scratch, Puppy, ROCK, Tiny Core, Yoper και ένα μεγάλο αριθμό άλλων διανομών. Ωστόσο, η ακόλουθη εικόνα απο το GNU/Linux distro timeline δείχνει ακριβώς πόσο μεγάλη επιρροή έχουν αυτές οι τρεις διανομές.

Linux Distributions Chronicle

Σύμφωνα με DistroWatch, εξήντα έξι διανομές έχουν δημιουργηθεί από το Slackware.  Το Red Hat Linux έχει "γεννήσει" περίπου σαράντα άμεσα (με άλλες ογδόντα περίπου να προέρχονται από το Fedora), ενώ το Debian διακόσια πενήντα! Σε τελική ανάλυση, η πλειοψηφία των διανομών Linux που υπάρχουν σήμερα είναι παράγωγο ενός από τα τρία αυτά.

Φυσικά τα βασικά "συστατικά" είναι η ίδια σε κάθε μία από αυτές. Έχουν έναν κοινό πυρήνα Linux, την διεπαφή εργαλείων GNU καθώς και διάφορες επιφάνειες εργασίας (GNOME, KDE, XFCE κλπ.) και εφαρμογές. Εκτός όμως από τις ομοιότητες που έχουν, πώς αυτές τις διανομές διαφέρουν; Όπως θα δείτε, το καθένα περιλαμβάνει μια μοναδική προοπτική, η οποία δείχνει πόσο σημαντική είναι η ποικιλομορφία που παρέχουν!

 

Από πολλές απόψεις, το Slackware ήταν και είναι ένα one man show. Ο Patrick Volkerding δημιούργησε τη διανομή και αυτός την ελέγχει ακόμα και σήμερα. Βεβαίως, έχει μια σπουδαία ομάδα που τον περιβάλλει και μια κοινότητα πίσω του, αλλά αυτός είναι που έχει τον τελευταίο λόγο.

Η διανομή παραμένει σταθερή γύρω από την λιτότητα και προσπαθεί να παραμείνει όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται ένα λειτουργικό σύστημα τύπου Unix. Το Slackware αφήνει τον χρήστη να έχει τον έλεγχο σε όλα και δεν μπλέκει στα πόδια του. Παραδοσιακά δεν κάνει αποκλειστικά χρήση ενός διαχειριστή πακέτων και ενώ μπορεί να εγκαταστήσει, να αναβαθμίσει και να αφαιρέσει πακέτα, δεν παρακολουθεί ή διαχειρίζεται τις εξαρτήσεις των πακέτων. Το καθήκον αυτό το αφήνει στο διαχειριστή του συστήματος (ή των χρηστών), και είναι μία από τις πιο σημαντικές διαφορές μεταξύ Slackware και των άλλων δύο τιτάνων.

Για τους λόγους αυτούς, θεωρείται συχνά μια από τα δυσκολότερες στη χρήση διανομές. Οι οπαδοί όμως της διανομής θεωρούν αυτές τις "δυσκολίες" ως προνόμια δύναμης, ελευθερίας και της ευελιξίας.

Πρόσφατα απέκτησε την υποστήριξη τόσο για 64bit και ARM αρχιτεκτονικές, αφού μέχρι πριν λίγο καιρό επικεντρωνόταν μόνο σε 32bit επεξεργαστές. Υποστηρίζει μόνο ένα περιβάλλον επιφάνειας εργασίας, το KDE, αν και άλλες επιφάνειες, όπως το GNOME υποστηρίζονται από την κοινότητα.

 

Το Debian έχει μια μακρά και ένδοξη ιστορία. Αποτελείται από μια παγκόσμια κοινότητα εθελοντών, συμπεριλαμβανομένων πάνω από χίλιους προγραμματιστές οι οποίοι εργάζονται μαζί για να δημιουργήσουν το καλύτερο δυνατό λειτουργικό σύστημα από ελεύθερο λογισμικό. Το Debian είναι μοναδικό στο ότι διέπεται από το καταστατικό της, το κοινωνικό συμβόλαιο, κατευθυντήριες γραμμές για το ελεύθερο λογισμικό και έγγραφα πολιτικής του Debian. Ως εκ τούτου, η δομή της οργάνωσης είναι επίσημη, με ένα εκλεγμένο ηγέτη, γραμματέα και τεχνική ομάδα. Οι εκλογές για την ηγεσία πραγματοποιούνται κάθε χρόνο.

Σε αντίθεση με το Slackware, στο Debian ο ηγέτης δεν έχει την απόλυτη εξουσία. Στην πραγματικότητα, μέσω ενός γενικού ψηφίσματος, οι προγραμματιστές μπορούν να ανατρέψουν τις αποφάσεις, να "ανατρέψουν" τον ηγέτη και ακόμη να κάνουν αλλαγές στο σύνταγμα του Debian.

Το Debian διαθέτει ένα πλήρως σύστημα διαχείρισης πακέτων, που περιλαμβάνει πολλά σημαντικά στοιχεία. Το Synaptic εκτός απο την εγκατάσταση και την αφαίρεση πακέτων, χειρίζεται επίσης αυτόματα τις εξαρτήσεις.  Αυτή ήταν μια βασική συνιστώσα του Debian που την ξεχώρισε από όλες τις άλλες διανομές. Το Debian χρησιμοποιεί τα πακέτα μορφής .deb σε αντίθεση με τα tarballs του Slackware και τα RPMs του Red Hat. Από πολλές απόψεις, η διαχείριση του κώδικα είναι το κλειδί για το Debian.

Debian package cycle

Το έργο έχει αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη λογισμικού, και παρακολουθεί όλα τα κομμάτια ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερότητα του συστήματος σε κάθε αναβάθμιση. Δίνει τεράστια σημασία στο οτι τα πακέτα που αποτελούν το Debian κατασκευάζονται και λειτουργούν σωστά.

Όλες οι εκδόσεις του Debian παίρνουν το όνομά τους από τους χαρακτήρες της ταινίας, Toy Story. Το Debian είναι γνωστό για την υψηλή ποιότητα των εκδόσεών του, οι οποίες καθυστερούν συχνά. Το έργω διατηρεί τρεις βασικούς κλάδους, τις σταθερές εκδόσεις, τις δοκιμαστικές εκδόσεις και τις ασταθείς εκδόσεις (ονομάζονται Σιντ). Αν και το περιβάλλον εργασίας είναι το GNOME, επίσημα το έργο υποστηρίζει όλα τα περιβάλλοντα εργασίας και διαχειριστές παραθύρων που υπάρχουν.  Αυτό είναι μια άλλη πλήρη αντίθεση με το Slackware, το οποίο επίσημα υποστηρίζει μόνο το KDE.

Επίσης, σε αντίθεση με το Slackware (το οποίο μέχρι πρόσφατα υποστήριζε μόνο μια αρχιτεκτονική), το Debian υποστηρίζει έντεκα διαφορετικές αρχιτεκτονικές με άλλα πέντε να είναι καθ'οδόν. Επίσης, έρχεται με πάνω από 25.000, έτοιμα πακέτα για εγκατάσταση μέσω του διαχειριστή πακέτων Synaptic. Λόγω της αξιόπιστης φύσης του και την ευρεία υποστήριξη για πολλές αρχιτεκτονικές, το Debian χρησιμοποιείται σε επιτραπέζιους υπολογιστές, servers και embedded συστημάτα.

Αυτή η σταθερή κοινοτική βάση και δομή του project έχει συμβάλει τα μέγιστα στην επιτυχία του Debian και το έκανε μια εξαιρετική επιλογή για τα παράγωγα του όπως το Ubuntu.

 

Από γεννησιμιού του, το Red Hat Linux προσπάθησε έδωσε τα μέγιστα για την εμπορευματοποίηση του Linux. Είχε μεγάλη επιτυχία, πουλώντας συνδρομές για την υποστήριξη, εκπαίδευση και τις ολοκληρωμένες λύσεις/υπηρεσίες Linux. Η πλειοψηφία της δημοτικότητας του οφείλεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιείται ευρέως σε εταιρικά περιβάλλοντα. Υπάρχουν εκατοντάδες άλλες εταιρίες που παρέχουν μαθήματα Red Hat Linux και για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι την εμφάνιση του Ubuntu, το όνομα "Linux" ήταν συχνά συνώνυμο με το "Red Hat."

Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ επίσημης εμπορικής διανομής Red Hat Enterprise Linux (RHEL) και του Fedora. Η διανομή RHEL είναι διαθέσιμη μόνο σε "εκτελέσιμη" μορφή, όταν αγοράζονται από τη Red Hat, σε αντίθεση με τις διανομές Debian και Slackware. Ωστόσο το σύνολο του πηγαίου κώδικα για το λειτουργικό σύστημα Red Hat Enterprise Linux, είναι εντελώς δωρεάν και από αυτό πολλές άλλες διανομές έχουν ξεπηδήσει.(όπως το CentOS).

Η πλειοψηφία των εργασιών ανάπτυξης της RHEL γίνεται από υπαλλήλους Red Hat. Σε αντίθεση με το Slackware και το Debian, η ανάπτυξη αυτής της διανομής στηρίζεται κατά κύριο λόγο με χορηγία στην κοινότητα του Fedora από την Red Hat. Παρά το γεγονός ότι είναι μια σταθερή και συναρπαστική διανομή, το Fedora είναι ουσιαστικά το πεδίο δοκιμών για τη νέα τεχνολογία η οποία προορίζεται για τις εμπορικές εκδόσεις R.H.Enterprise της Red Hat.

Σε αντίθεση με το Debian, η Red Hat απέκτησε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης πακέτων πολύ αργότερα. Σήμερα, η εγκατάσταση πακέτων για το Red Hat είναι ανώδυνη, όπως είναι για το Debian, με παρακολούθηση των εξαρτήσεων ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερότητα του συστήματος.

H Red Hat είναι ο κύριος "παίχτης" που συμβάλλει τόσο στην ανάπτυξη του πυρήνα του Linux οσο και στην ανάπτυξη του X. Org. Είναι επίσης υπεύθυνη για πολλά άλλα μεγάλα κομμάτια του λογισμικού που θεωρούμε δεδομένα στο Linux, όπως το D-Bus, HAL, PolicyKit, NetworkManager, PulseAudio, για τις Γραμματοσειρές Liberation, Palimpsest και πραγματικά πάρα πολλά άλλα για να αναφέρω.

Η Red Hat είναι απο τους μεγάλους υποστηρικτές του ελεύθερου λογισμικόυ. Έχουν κυκλοφορήσει μια πρόταση για  διπλώματα ευρεσιτεχνίας την οποία χρησιμοποιούν προς όφελος του ελεύθερου λογισμικού. Το επιχειρηματικό τους μοντέλο είναι μια τεράστια επιτυχία για το ελεύθερο λογισμικό και χρησιμοποιείται συχνά ως χαρακτηριστικό παράδειγμα για την δυνατότητα μιας εταιρίας να κερδίζει χρήματα από το ελεύθερο λογισμικό.

 

Ίσως δεν είχατε ποτέ συνειδητοποιήσει πόσο μοναδική είναι η ιστορία των διανομών Linux. Ας ελπίσω ότι αυτό το άρθρο σας έδωσε τουλάχιστον μια εικόνα για την πλούσια κληρονομιά του Linux. Είτε πρόκειται για ένα σύστημα διαχείρισης πακέτων, είτε για σύγχρονες εφαρμογές, η ύπαρξη αυτών των διανομών έχουν ανεκτίμητη αξία για τη διαμόρφωση του Linux όπως το ξέρουμε σήμερα. Κάθε μια από αυτές εξακολουθεί να διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη συνεχιζόμενη επιτυχία της πλατφόρμας και στη δυνατότητά μας να έχουμε πολλές επιλογές για κάθε ανάγκη χρήσης του Linux.

Παρά τις διαφορές τους, οι γίγαντες αυτοί είναι πιο δημοφιλής σήμερα όσο ποτέ. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αν και υπάρχουν εκατοντάδες διανομές, κανένα δεν είναι σε θέση να "χτυπήσει" οποιοδήποτε από τα τρία αυτά στον τομέα τους. Είναι προφανές ότι αυτές οι τρεις διανομές έχουν ακόμη πολλά να προσφέρουν, ακόμη και με τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, ίσως είναι λόγω των διαφορών τους που παραμένουν τόσο ισχυρά. Στον κόσμο των υπολογιστών θα πρέπει να εκτιμάμε τις όποιες διαφορές, τις πολλές επιλογές και την ελευθερία που φέρνουν αυτές οι διαφορές.

Χάρη σε αυτές τις τρεις διανομές, έχουμε μια πλούσια ψηφιακή κουλτούρα και ιστορία πάνω στην οποία μπορεί να στηριχτεί η περαιτέρω ανάπτυξη για τα επόμενα χρόνια.

Νanos gigantium humeris insidentes. Στεκόμαστε στους ώμους των γιγάντων.